Δευτέρα 9 Ιουλίου 2012

la couleur du soufre


Σημείωση: για λόγους στοιχειώδους σεμνοτυφίας δεν τιτλοφορώ το κείμενο αυτό «το χρώμα του κώλου».



Ο στρατός είναι μια παράλογη αναγκαιότητα που εκτός από τον προφανή σκοπό που καλείται να υπηρετήσει , υπερασπίζεται και αρχές και αξίες που για κάποιο λόγο τις συνδέει με αυτόν: ανδρεία, εθνική υπερηφάνεια, υπακοή, ιεραρχία, αυτοθυσία… Σε περιόδους ειρήνης η βασική αναγκαιότητα ατονεί. Προκειμένου όμως να διατηρηθεί το στρατιωτικό σύστημα και να δικαιολογηθεί η χρησιμότητά του, η υπεράσπιση των αρετών που αναφέραμε γίνεται πια ο βασικός στόχος, για τον οποίο κάθε νέος άντρας καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Και εκεί ανθεί το αλλόκοτο.

Οι στρατιωτικές ιστορίες είναι ένας άρρηκτος δεσμός για όσους έχουν θητεύσει στο παράλογο. Πολλές φορές αναπτύσσονται τέτοιου είδους θεματικές συζητήσεις σε παρέες, όπου με την απαραίτητη συνοδεία καφρίλας ξεδιπλώνονται στιγμιότυπα και περιγράφονται πρόσωπα, ρόλοι και χαρακτήρες, ακόμη και από βύσματα – που αλί αν ξέρουν τι χρώμα είναι το χακί. Η συνήθης αντίδραση του πιθανά παρόντος θηλυκού πληθυσμού των συνθέσεων αυτών ξεκινάει από χαλαρή αδιαφορία μετά αποδοκιμαστικού μορφασμού, μέχρι αυστηρή αποδοκιμασία μετά εντόνου μορφασμού.

Η στρατιωτική μου θητεία κράτησε 18 μήνες. Κατά τη διάρκειά τους έζησα πίσω από μάντρες στρατοπέδων κοιτώντας είτε την Κόρινθο, είτε τα Γιάννενα, είτε τον κόλπο του Μούδρου. Θα έλεγα πως μάλλον ήμουν μια αξιοπρεπής περίπτωση απροσάρμοστου φαντάρου με κομπλεξικές και σνομπ τάσεις. Πώς αλλιώς εξάλλου να δικαιολογήσω τους τόνους βιβλίων που διάβασα, όταν οι διπλανοί μου περιεργάζονταν τσόντες του απώτερου παρελθόντος – που ωστόσο διατηρούσαν αναλλοίωτη την… επικαιρότητά τους χρόνια μετά μέσα στη μονάδα. Προνομιακός χώρος ανάγνωσης, η σκοπιά. Τι άλλο να κάνω εξάλλου, αφού ο εχθρός μάλλον δεν ενδιαφερόταν να μας επιτεθεί;

Την περίοδο εκείνη – ίσως όχι τυχαία -  με ενδιέφερε ο σουρεαλισμός και διάβαζα οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου γύρω από αυτόν; Βιογραφίες, μανιφέστα, ιστορία του κινήματος, θεωρητικά κείμενα. Αν και κριτικός στο σουρεαλισμό, και ίσως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, διάβασα κάποια στιγμή και τον Georges Bataille. Το βιβλίο λεγόταν «Ηλιακός πρωκτός». Ήταν μια έκδοση της «Νεφέλης» σε μετάφραση του Κωστή Παπαγιώργη. Αν θυμάμαι καλά ήταν μια σειρά δοκιμίων. Σε ένα από αυτά υπήρχε ένα κείμενο για τον ακρωτηριασμό του Βαν Γκογκ. Υπήρχε μια γαλλική φράση εκεί μέσα που περιέγραφε το κίτρινο χρώμα των διάσημων ηλίανθων, στο οποίο κίτρινο ο ίδιος ο ζωγράφος απέδιδε κάτι από τη φθοροποιό και άρρωστη εικόνα του ήλιου. Χαρακτήριζε αυτό το κίτρινο ως χρώμα του θειαφιού ή γαλλιστί “la couleur du soufre”.

Μου άρεσε ο ήχος της φράσης:  “la couleur du soufre”. Και με το στυλό που πάντα κουβαλούσα πάνω μου την έγραψα στον ασβεστωμένο τοίχο της σκοπιάς, περνώντας ξανά και ξανά το μελάνι πάνω στα γράμματα για να είναι ευκρινής. Το νούμερο τέλειωσε, αλλά την επόμενη μέρα είχα πάλι σκοπιά στο ίδιο μέρος. Ανέβηκα βαριεστημένα και στάθηκα να χαζεύω το ηλιοβασίλεμα στον κόλπο του Μούδρου. Θυμήθηκα τότε τη φράση και έψαξα να τη βρω. Με έκπληξή μου πρόσεξα πως κάποιος είχε απαντήσει από κάτω. Κάποιος γαλλομαθής ίσως; Ο συνομιλητής μου λοιπόν απαντούσε: «το χρώμα της σούφρας σου μαλάκα». Και σε μια από αυτές τις σπάνιες συναντήσεις του σουρεαλισμού με την πραγματικότητα άρχισα να γελώ θεωρώντας πως είχε κλείσει ο κύκλος, αφού η «σούφρα μου» συναντούσε πια τον "ηλιακό πρωκτό" του Bataille

ΥΓ: Για κάποιο λόγο συμφωνήσαμε κάποιοι να γράψουμε ιστορίες του στρατού στα blog μας. Στο αφιέρωμα συμμετέχουν επίσης:

19 σχόλια:

latecomer είπε...

Καλημέρα Γιώργο. Δεν εγραφα στις σκοπίες μα πάντα περνούσα κάποια ώρα χαζεύοντας αυτά που γράφανε οι υπόλοιποι. Αφενός μεν υπολόγιζες πόσο καιρό έχει να βαφτεί η σκοπιά και αφετέρου ήτανε σαν ένα memento mori από όσα σχόλια βρισκότανε πια κάτω από τις αλλεπάλληλες στρώσεις ασβέστη.
Αλήθεια, αν επιτρέπεις, μιας και αναφέρθηκες στην μικρή μας πόλη, είχες περάσει από Πέραμα?

Σταυρούλα είπε...

Ώστε αυτό ετοιμάζατε! Ενδιαφέρον :)

Φίλοι και συνάδελφοι που μας υποβάλλουν στο μαρτύριο να ακούσουμε τα "ηρωικά τους κατορθώματα" αφού τελειώσουν εκφράζονται σχεδόν πανομοιότυπα για τη θητεία. Ο πιο ελαφρύς χαρακτηρισμός είναι "χάσιμο χρόνου".

Δεν είναι ειρωνεία να σπαταλάτε χρόνο ξαναμιλώντας γι αυτήν την περίοδο λοιπόν;

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@Latecomer: Καλημέρα latecomer. Προλαβαίνεις νομίζω να γράψεις ιστορία. Ναι στο Πέραμα ήμουν. Και λάτρεψα τα Γιάννενα (..."και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα"...) και λάτρεψα και το Χουλιαρά... και κάθε χειμώνα υπόσχομαι στην κυρά μου πως θα πάμε και θα της δείξω όλους τους τηλεφωνικούς θαλάμους πέριξ της λίμνης από όπου την έπαιρνα τηλέφωνο στην Αγγλία, όπου εκείνη έκανε πρακτική, αλλά ακόμη δεν έχουμε πάει...

@Σταυρούλα: Ναι, αυτό ετοιμάζαμε. Το "χάσιμο χρόνου" δεν είναι ψέμα, αλλά το βουτάμε και λίγο στην ενοχή, επειδή δεν παραδεχόμαστε πως ήταν μια ιδιαίτερη περίοδος αναγκαστικής συμβίωσης με πολλά πράγματα. Πάντως και μόνο από την απάντησή μου στον latecomer, ή τις άλλες ιστορίες που θα διαβάσεις σήμερα, θα καταλάβεις το ιδιαίτερον του πράγματος....

Σταυρούλα είπε...

Εγώ σε πειράζω κι εσύ τσιμπάς!

Το ότι το ξεκίνησες εσύ από κάτι δικό σου συναισθηματικό ορμώμενος δείχνει ευαισθησία.

Η δική μου εναλλακτική θητεία ήταν τα χρόνια που δούλευα στα δυσπρόσιτα ή στη σχολή. Άμα δοθεί η αφορμή σε δασκαλοπαρέα, παθαίνουν οι μη σχετικοί της παρέας σε χρόνο ντε τε ένα παρόμοιο πράγμα ;)

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@Σταυρούλα: όλα τα ψάρια τσιμπάνε κάποια στιγμή φιλενάδα :)

Τσαλαπετεινός είπε...

Γιώργο μπορεί στις ιδιαιτερες συνομιλίες μας να γκρίνιαζα που μας έβαλες έχωσες καλοκαιριάτικα, αλλά εδώ θέλω να σε ευχαριστήσω για την πρόσκληση.


latecomer, γράψε! Προλαβαίνεις. Περιμένω το ποστ σου

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@Τσαλαπετεινός: Αγαπητό μου πουλί, μπορεί στις ιδιαιτερες συνομιλίες μας να γκρίνιαζα που θα κάνεις "φωσκολιάδα' τα ποστ με τις στρατιωτικές ιστορίες, αλλά η αλήθεια είναι ότι περιμένω αδημονώντας τη συνέχεια :)

γρηγόρης στ. είπε...

Γιώργο,

περίμενα ότι στις σκοπιές θα έγραφες "Είστε για ένα διασκοπιακό αφιέρωμα;" και όχι "γαλλικά".

Σελιτσάνος είπε...

Εξού και Βιβλιοθηκάριος.Στη διάρκεια της θητείας κάτι πιο δύσκολο από R.Chandler δεν κατάφερα να διαβάσω.Κι ας κατάφερα να φτιάξω δανειστική βιβλιοθήκη στο λόχο με εκατό τίτλους-με τη βοήθεια γνωστών και φίλων από τον εκδοτικό κόσμο της Αθήνας.

Marina είπε...

Γενικώς αποφεύγω ν' ακούω ιστορίες για τα κατορθώματα των νεοελλήνων όντας φαντάροι. Το μόνο που μαθαίνει κανείς εκεί είναι να "λουφάρει" γιατί το να συμβιώνει με αταίριαστους δεν είναι πρόκληση, μάλλον χάσιμο χρόνου. Οσο για τα στρατιωτικά ιδεώδη, τα θεωρώ εκτός τόπου και χρόνου, παρέα με τον πόλεμο όπου πάλι ο στρατός σαν σύνολο ακουλουθεί τυφλά τον αρχηγό.

Εν τούτοις, μου άρεσε η ιστορία σου απο τη μεριά της σκοπιάς.

Ανώνυμος είπε...

Νομίζω ότι αυτή η περίοδος ήταν και η τελευταία που κατάφερα να διαβάσω τόσο πολύ, έξω δηλαδή από την οθόνη του υπολογιστή... Πάντως κι εγώ ήθελα να κάνω την επανάσταση μου απέναντι στην καφρίλα των στρατόκαυλων αξιωματικών (συνεπικουρούμενων και από τους καθυστερημένους πεζοναύτες του διπλανού κοιτώνα που κάθε πρωί γέμιζαν όλο το στρατόπεδο με φυλλάδια της Χρυσής Αυγής) κι έτσι ανακάλυψα αυτό που τους πόναγε περισσότερο: μαζί με το φίλο μου ζωγραφίζαμε με ένα ανεξίτηλο μαρκαδόρο σε κάθε ευκαιρία και κάθε δυνατή επιφάνεια (τοίχους, σκοπιές, εκκλησίες, βιβλία, επίσημα στρατιωτικά έγγραφα) μεγάλα αλφάδια μέσα σε κύκλο και περιμέναμε όλο χαρά να δούμε την αντίδραση τους. Επίσης πετούσαμε στην αυλή του στρατοπέδου τρικάκια από συνελεύσεις αναρχικών. Μια φορά πετάξαμε και αυγά στο γραφείο του διοικητή αλλά ήταν νύχτα και δεν μας έπιασαν. Εντάξει, δεν το πιστεύω ότι τα λέω αυτά τα πράγματα και τώρα που τα βλέπω γραμμένα έχω χάσει κάθε ιδέα για τον εαυτό μου, από την άλλη τι να πεις, κάπως έπρεπε να περάσει ο καιρός μας :)

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@γρηγόρης στ: "είμαι" ΄Γρηγόρη, πάντα "είμαι" μέσα σε αφιέρωμα. Όντως έγραφα. Έγραφα γράμματα. Πολλά γράμματα. Στο κορίτσι μου (το οποίο μετά από χρόνια παντρεύτηκα), στη μάνα μου, στη φίλη μου τη Φρόσω και στη φίλη μου τη Μόνα. Και λάβαινα γράμματα. Πολλά γράμματα. Στο τέλος της παραμονής μου στη Λήμνο έγινα και ταχυδρόμος....

@Σελιτσάνος: το δεύτερο σκέλος του σχολίου σου με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Στη Λήμνο είχα κάνει το ίδιο, έχω και φωτογραφία, αλλά το πράγμα έμεινε ημιτελές. Μετά το στρατό μου καρφώθηκε η ιδέα να προτείνω τη δημιουργία βιβλιοθηκών σε μονάδες (με κανένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ), το ψέλλισα σε κανά δύο μπλογκ του χώρου και μετά το ξέχασα... Οι βιβλιοθήκες τρυπώνουν παντού.

@Μαρίνα: όπως είδες το "βλέμμα" όλων μας στο αφιέρωμα είναι κάπως "αλλήθωρο" και πειραγμένο.... :)

@silent: πράγματι, είναι φρικτά τα πράγματα αυτά που έκανες.... τόσο που μου ανοίγεις την όρεξη να πω και εγώ κάποια...

γρηγόρης στ. είπε...

Μια από τα ίδια με τα γράμματα....

latecomer είπε...

Δεν θυμαμαι πλεον ποια ητανε ακριβως, αλλα μια σκοπια επανω απο τους φουρνους ειχε θεα τα Γιαννενα πιατο. Τελευταια υπηρεσια πριν φυγω για Δεδεαγατς ητανε εκει. Εαν παρεις την κυρα και την οικογενεια να τους δειξεις τα Γιαννενακια ριξε συρμα και σε κανεναν απο τους ιθαγενεις που μπορει να γνωριζεις (αρκει εκεινη την περιοδο να εχουνε επαναπατριστει) :)

Αγαπημενο πτηνο (και Γιωργο) ελλειψει συγγραφικου χρονου μπορω να σας αποζημιωσω με μια παλαιοτερη (και απειρως πιο ρηχη απ ο,τι θα εγραφα σημερα) αναρτηση?
http://perastikos-latecomer.blogspot.co.uk/2009/11/mayn-tarlas.html

Ανώνυμος είπε...

Γεια σου 224 ΤΠ.
Διάβασα όλα τα κείμενα και θυμήθηκα διάφορα.
Να είστε καλά.

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@latecomer: Εννοείται πως θα ειδοποιήσω των ιθαγενή πληθυσμό για την άφιξή μου.

υγ: φυσικά και αποζημιώθηκα από την ιστορία. Άκου "ρηχή"...

@metaparologos:Καλώς τον. Δεν γράφεις και εσύ τίποτα; Και εσύ στο 224; Πες πότε. (Ωραία η θέα πάντως από εκεί πάνω...)

Ανώνυμος είπε...

Ευχαριστώ για την πρόσκληση βιβλιοθηκάριε, άλλο που δεν ήθελα!
Δεν έκανα στο 224, ήμουν σε άλλο στρατόπεδο, αλλά είχα έρθει και στο Μούδρο.
Ορίστε και η δική μου ιστορία
http://metaparalogos.wordpress.com/2012/07/11/%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%AF%CE%BB%CE%BA%CE%BF/

Τσαλαπετεινός είπε...

latecomer: Το λινκ που άφησες οδηγεί σε αδιέξοδο. Έκανα όμως άνω κάτω το μπλογκ και τη βρήκα. Επειδή είναι ωραία ιστορία γλιτώνεις από την αγγαρεία να γράψεις καινούρια. Αν και θα ήμουν πολύ περίεργος να δω πώς θα ξανάγραφες την ίδια ιστορία σήμερα.

;-)

Σταυρούλα είπε...

Γράψανε και τα κορίτσια την άποψή τους. Μην είστε μοναχοφάηδες ;)